Klasyczny przykład, to kiedy trzech pracowników chce w tym samym czasie wziąć urlop, ponieważ akurat są korzystne połączenia lotnicze do zabukowania. Jednak zakład może zrezygnować tylko z dwóch. Trzeci będzie musiał poczekać. Tylko który?
Tu prawo do salomonowego wyroku ma akurat pracodawca. Nawet prawnicy trzymają się z daleka od tematu. Jednak w przypadku praktycznie wszystkich innych sytuacji prawo pracy jasno określa i daje klarowne odpowiedzi.
Kto w ogóle ma prawo do urlopu ?
Wszyscy zatrudnieni, którzy posiadają umowę o pracę (Arbeitsvertrag). I nie ma tu znaczenia, czy jest to umowa na pół etatu (Teilzeit), czy na czas określony (befristeter Arbeitsvertrag). Według prawa pracy minimalny (Mindesturlaub) dla wszystkich wynosi 4 tygodnie na rok.
Kiedy mogę składać wniosek o urlop, po zmianie miejsca zatrudnienia?
Prawo urlopowe (Bundesurlaubsgesetz BUrlG, §4) stanowi, iż nowozatrudnionego obowiązuje 6. miesięczny okres karencji, podczas którego za każdy przepracowany miesiąc uzyskuje 1/12 przysługującego czasu urlopowego. Są to zwykle 2 dni za każdy miesiąc. Urlop w tym przypadku można wykorzystać po upływie owego okresu karencji lub połączyć w dalszej części roku kalendarzowego z innymi dniami urlopowymi.
Reguła mówiąca, że pozostały urlop musi być wykorzystany do końca marca, nie ma zastosowania. Przy zatrudnieniu krótkoterminowym (sezonowym) pozyskane dni urlopowe mogą zostać zamienione na dni wolne lub wypłacone w formie ekwiwalentu pieniężnego.
Na co należy uważać ?
Zgodnie z literą prawa zgromadzony urlop musi zostać przyznany i wykorzystany w danym roku kalendarzowym. Jedynie w przypadku wyjątkowych sytuacji zawodowych lub osobistych, których powody są usprawiedliwione, urlop taki może zostać przesunięty na rok następny.
Wykorzystać go jednak trzeba ostatecznie w pierwszym kwartale nowego roku. Przeniesienie takiego urlopu jest automatyczne i nie wymaga dodatkowej zgody czy zezwolenia pracodawcy. Nie trzeba też składać pisemnego wniosku w tej sprawie. Jeżeli nie uda nam się także do tego czasu wykorzystać przysługujących nam dni urlopowych, urlop ten przepada.
Jest jednak mały wyjątek, a mianowicie – jeśli wniosek o urlop został złożony w pierwszych trzech miesiącach ale został on odrzucony, przysługuje pracobiorcy prawo do odszkodowania i to właśnie w formie urlopu.
Dłuższa choroba, co będzie z urlopem ?
Przy dłuższej niezdolności do pracy powstaje problem realizacji urlopu w roku bieżącym lub nawet do końca okresu przejściowego (do końca marca następnego roku kalendarzowego).
Nowa wykładnia Najwyższego Sądu Pracy (Bundesarbeitsgericht) stanowi, iż dla takich przypadków okres ten wynosi 15 miesięcy od końca roku, w którym nastąpiło prawo do urlopu, czyli innymi słowy, do końca marca jeszcze kolejnego roku (Az. 9 AZR 623/10).
Wyrok jest szczególnie korzystny dla pracowników, którzy na skutek dłuższej nieobecności w pracy zostali zwolnieni. Mogą oni żądać ekwiwalentu pieniężnego za należne dni urlopowe !
A co jeśli zachoruję tuż przed lub podczas urlopu ?
Tym samym nasz plan spali na panewce. Choroba przerywa urlop lub z jej powodu nie dochodzi do jego realizacji. Tego typu podzielone dni można sobie potem odebrać.
Dlatego też należy pierwszego dnia choroby na urlopie udać się do lekarza aby potwierdzić co do dnia naszą niezdolność do pracy. Ułatwi to później odebranie konkretnych dni urlopowych.
Trzeba też niezwłocznie poinformować o zaistniałym fakcie pracodawcę, szczególnie gdy jesteśmy poza granicami kraju. Brakujące dni urlopu powinny zostać zawnioskowane pisemnie.
Urlop ale pod warunkiem ?
Urlop oznacza, iż pracownik jest zwolniony z obowiązku pracy celem odpoczynku. Tym samym z przyznanego przez pracodawcę urlopu nie może on nas ściągnąć z powrotem do pracy – jest to niedopuszczalne. I nie ma to nic wspólnego z zapiskiem w umowach o pracę odnośnie świadczenia „gotowości do pracy” (Arbeitsbereitschaft). Urlop urlopem jest i basta!
Tak samo rzecz dotyczy odwołania urlopu przez pracodawcę. Prawo pracy nie przewiduje takiego postępowania. Nawet tłumaczenia pracodawcy odnośnie braku personelu w danym okresie nie usprawiedliwiają i nie dają podstaw do odwołania urlopu.
Czy szef może wysłać mnie do domu, jeśli nie ma co robić ?
Brak zleceń w zakładzie to ryzyko biznesowe i nie może być ono kompensowane prawem do urlopu pracownika. Tak zwany urlop przymusowy „Zwangsurlaub” ma legitymację tylko w przypadku redukcji nadgodzin.
W przeciwnym razie zakład pracy musi tak planować zajęcie pracownikom, aby do takich sytuacji dochodziło jak najrzadziej.
Czy urlop może być przyznany w konkretnym terminie ?
Kiedy ma się zacząć urlop? Tu pracodawca może ingerować i brać pod uwagę interesy i potrzeby innych pracowników. Ewentualne przesunięcie urlopu na rzecz osoby samotnie wychowującej lub posiadającej dzieci w wieku szkolnym, gdzie ferie są z natury jasno umiejscowione w kalendarzu, to nic nadzwyczajnego.
Jednakowoż nie może się taka sytuacja przydarzać pracownikowi starającemu o urlop notorycznie. Przypadki przesunięcia urlopu bez podania konkretnego powodu można zaskarżać i zgłaszać wnioski urlopowe poprzez Sąd Pracy.
Czy sytuacje losowe to już urlop czy tez nie ?
Nie. Możemy dostać wolne, pełnopłatne, o czym stanowi § 616 BGB, w przypadku sytuacji losowych dotyczących naszej sfery prywatnej.
I podobnie jak choroba, czyli niezdolność do pracy, tak i pęknięcie rury, zalanie czy pożar dotyka naszej sfery prywatnej i daje podstawę do wolnego od pracy. To samo tyczy się choroby naszego dziecka aż po niemożność odpalenia samochodu. Jest to bardzo obszerna sfera.
Podstawą do otrzymania takiego usprawiedliwionego dnia jest niezwłoczne poinformowanie o zaistniałym fakcie pracodawcy.
Czy mogę przyznany urlop odebrać w formie pieniężnej?
Nie, ponieważ urlop służy regeneracji pracownika, a nie jest i nie może być przedmiotem sprzedaży.
Federalne Prawo Urlopowe określa jedynie wyjątek w przypadku, gdy wypracowany urlop nie może zostać w pełni lub częściowo zrealizowany z powodu ustania stosunku pracy. Wtedy należy się za urlop ekwiwalent pieniężny (BUrlG, §7 Abs.4).